โคมห้าเหลี่ยมไทใหญ่ – Tai Yai pentagonal lantern

“โคมห้าเหลี่ยมไทใหญ่” คือหนึ่งในผลงานหัตถศิลป์พื้นบ้านที่สะท้อนความงดงามของวัฒนธรรมและภูมิปัญญาท้องถิ่นของกลุ่มชาติพันธุ์ไทใหญ่ ซึ่งมีรากเหง้าและถิ่นฐานหลักอยู่ในจังหวัดแม่ฮ่องสอน รวมถึงพื้นที่บางส่วนของภาคเหนือของประเทศไทย งานหัตถกรรมชิ้นนี้ไม่เพียงแต่มีมูลค่าด้านความงาม แต่ยังเปี่ยมด้วยคุณค่าทางจิตวิญญาณและความหมายทางวัฒนธรรมที่สืบทอดกันมาหลายชั่วอายุคน โคมห้าเหลี่ยมไทใหญ่มีลักษณะเด่นทั้งในด้าน รูปทรงเรขาคณิต สีสันสดใส และการตกแต่งอย่างวิจิตร โดยถูกออกแบบให้เป็นมากกว่าสิ่งของประดับตกแต่ง แต่เป็น “เครื่องหมายแห่งความศรัทธา” ที่ถูกนำมาใช้ในงานประเพณีสำคัญ เช่น เทศกาลออกพรรษา, ลอยกระทง, ปีใหม่ไทใหญ่, รวมถึงพิธีกรรมทางศาสนาอื่น ๆ ซึ่งโคมจะถูกจุดแสงสว่างในยามค่ำคืนเพื่อเป็นตัวแทนของ แสงนำทางวิญญาณ, ความหวัง, ความสงบ และความเป็นสิริมงคล หนึ่งในจุดเด่นที่ไม่อาจละสายตาจากโคมห้าเหลี่ยมไทใหญ่คือ การจัดวางสีและลวดลายที่ลงตัว สีที่ใช้ เช่น สีแดง สีเหลือง สีเขียว และสีน้ำเงิน ล้วนสื่อความหมายที่ลึกซึ้งตามคติของชาวไทใหญ่ สีแดง หมายถึง พลังชีวิต ความกล้า และความรุ่งเรือง สีเหลือง แทนแสงธรรม ความเมตตา และความบริสุทธิ์ สีน้ำเงิน สื่อถึงความสงบ ความมั่นคง และความศรัทธา สีเขียว แสดงถึงธรรมชาติ ความสมดุล และการเจริญเติบโต สีเหล่านี้เมื่อถูกจับคู่และจัดวางบนพื้นโคมอย่างมีชั้นเชิง ร่วมกับลวดลายที่ได้แรงบันดาลใจจากธรรมชาติ เช่น ดอกไม้ ลายใบไม้ รูปทรงเรขาคณิต หรือสัญลักษณ์ศาสนา จึงไม่เพียงแต่สร้างความสวยงามที่เห็นได้ด้วยตา แต่ยังแฝงด้วยความหมายที่สัมผัสได้ด้วยใจ

การทำโคมห้าเหลี่ยมไทใหญ่เป็น กระบวนการหัตถกรรมที่ละเอียดอ่อนและซับซ้อน ซึ่งต้องอาศัยทั้งทักษะ ประสบการณ์ และความเข้าใจในวัสดุอย่างลึกซึ้ง ช่างฝีมือจะเริ่มจากการคัดเลือก ไม้ไผ่คุณภาพดี ที่มีเนื้อเหนียวและน้ำหนักเบา นำมาตัดเหลาเป็นเส้นไม้ขนาดพอเหมาะ ก่อนประกอบขึ้นเป็นโครงห้าเหลี่ยมด้วยความแม่นยำ เพื่อให้โครงสร้างแข็งแรงและสัดส่วนสมดุล หลังจากนั้นจะทำการหุ้มโครงด้วย กระดาษสา หรือผ้าโทเรบาง ซึ่งเป็นวัสดุที่ช่วยให้โคมมีความโปร่งแสงและเหมาะแก่การตกแต่ง ช่างฝีมือจะตกแต่งโคมด้วยลวดลายฉลุ งานเขียน หรือแถบกระดาษสีทอง เพื่อเพิ่มความหรูหราและวิจิตร สุดท้ายจะประดับด้วยหางโคมที่พลิ้วไหวตามลม สร้างมิติของการเคลื่อนไหวให้กับศิลปะชิ้นนี้อย่างมีชีวิตชีวา สิ่งสำคัญคือ ทุกขั้นตอนเป็นงานทำมือ (Handmade) ซึ่งทำให้โคมแต่ละชิ้นมีเอกลักษณ์และไม่มีชิ้นใดซ้ำกัน ถือเป็น “งานศิลป์เฉพาะบุคคล” ที่ไม่สามารถผลิตโดยเครื่องจักรได้

แม้โคมห้าเหลี่ยมไทใหญ่จะมีรากฐานมาจากวัฒนธรรมดั้งเดิม แต่ปัจจุบันสามารถนำมาประยุกต์ใช้ในหลากหลายบริบท เช่น ของตกแต่งภายในรีสอร์ต, โฮมสเตย์, ร้านอาหาร หรือคาเฟ่ ที่ต้องการบรรยากาศอบอุ่น มีเสน่ห์ และเปี่ยมด้วยเอกลักษณ์เฉพาะถิ่น นอกจากนี้ โคมยังเหมาะสำหรับเป็น ของขวัญ ของที่ระลึก หรือของฝาก สำหรับนักท่องเที่ยว ผู้สนใจศิลปวัฒนธรรม หรือองค์กรที่ต้องการส่งเสริมการใช้ผลิตภัณฑ์ท้องถิ่นที่มีคุณค่า ความสวยงาม และมีเรื่องราวเบื้องหลังที่น่าจดจำ การเลือกใช้โคมห้าเหลี่ยมไทใหญ่จึงไม่เพียงแค่สร้างบรรยากาศ แต่ยังเป็นการสนับสนุนหัตถกรรมพื้นบ้านให้ก้าวไปข้างหน้าอย่างยั่งยืนการเลือกซื้อโคมห้าเหลี่ยมไทใหญ่จากชุมชนท้องถิ่นคือการมีส่วนร่วมในการ อนุรักษ์มรดกวัฒนธรรม และ สร้างรายได้ให้กับครัวเรือนในท้องถิ่นแม่ฮ่องสอน กลุ่มช่างฝีมืออย่าง “กลุ่มเสน่ห์โคมไต” จากชุมชนปางล้อ ตำบลจองคำ อำเภอเมืองแม่ฮ่องสอน คือหนึ่งในกลุ่มที่ได้รับการยอมรับทั้งด้านคุณภาพ ความคิดสร้างสรรค์ และความมุ่งมั่นในการถ่ายทอดศิลปะสู่คนรุ่นใหม่ กลุ่มเสน่ห์โคมไตได้พัฒนาโคมไฟหลายรูปแบบเพื่อตอบสนองความต้องการของผู้บริโภคทั้งในประเทศและต่างประเทศ โดยยังคงไว้ซึ่งหัวใจของวัฒนธรรมไทใหญ่ ถือเป็นตัวอย่างที่ดีของการนำ “ทุนวัฒนธรรม” มาสร้างมูลค่าเชิงเศรษฐกิจอย่างสร้างสรรค์และยั่งยืน

ผลิตโดย: กลุ่มเสน่ห์โคมไต

ชุมชนปางล้อ ตำบลจองคำ อำเภอเมืองแม่ฮ่องสอน จังหวัดแม่ฮ่องสอน

โทรศัพท์: 095-936-9568, 085-618-0789

Facebook: กลุ่มเสน่ห์โคมไต